Er is dit jaar één kwaliteitsinitiatief dat overtuigend de meest stemmen kreeg bij de peiling naar de meest inspirerende kwaliteitsinitiatieven. Dit initiatief gaat over groepsvoorlichting voor levenseinde gesprekken. (ACP). Wij hebben daarvoor Michaël Kevenaar geïnterviewd. Hij is huisarts in Krimpen aan den IJssel en docent aan de huisartsenopleiding van het Erasmus MC (palliatieve zorg). Hij organiseert voor de inwoners van Krimpen aan de IJssel bijeenkomsten rondom het thema ‘levenseindegesprekken’
Lees hieronder het interview en krijg informatie en tools om zelf aan de slag te gaan met groepsbijeenkomsten voor levenseinde gesprekken. Je kan het interview ook hier downloaden.
Kwaliteit gaat over continu leren en verbeteren. Mediis besteedt extra aandacht aan dit kwaliteitsinitiatief zodat jullie gebruik kunnen maken van kennis die er al is bij de aangesloten huisartsenpraktijken.
Interview
Voor mensen op hoge leeftijd en met een kwetsbare gezondheid komt het levenseinde steeds dichterbij. Het is nooit te vroeg om over het einde te beginnen. Mensen die nadenken over hun levenseinde, hebben in het begin vaak dezelfde vragen. Een goede manier om deze vragen af te vangen, is door middel van groepsvoorlichting.
Wat was de aanleiding voor het organiseren van deze bijeenkomsten?
‘Ouderen wordt steeds vaker geadviseerd vroegtijdig in gesprek te gaan met de huisarts om wensen rondom het levenseinde te bespreken en vast te leggen. Ook in mijn praktijk vinden we dat belangrijk. Ik maak hier graag tijd voor’: vertelt Michael. ‘Tijdens de gesprekken merkte ik dat er vaak dezelfde vragen werden gesteld. Zo gebeurde het regelmatig dat ik op een dag twee keer hetzelfde aan het toelichten was. Zoals we allemaal weten, is onze tijd schaars. Daarnaast voelde ik de noodzaak om meer mensen te bereiken.’
En dat blijkt een goede zet. Tijdens de bijeenkomsten geeft Michaël uitleg over de onderwerpen die worden aangedragen door de aanwezigen. Hieruit blijkt duidelijk dat er veel onbekend is over thema’s als euthanasie bij dementie en wel of niet reanimeren.
Wat maakt deze bijeenkomsten waardevol?
‘Na de groepsvoorlichting weet een patiënt waar hij/zij concreet over na kan denken, en is het daardoor ook makkelijker om met naasten het onderwerp ‘levenseinde’ te bespreken. Het is ontzettend belangrijk dat zij tijdig bekend zijn met de wensen hier omtrent.’ Michaël merkt terecht op: ‘Je kan niet altijd voorspellen wanneer het nodig is om hier een antwoord op te kunnen geven.’
“Ik start altijd met de vraag ‘waar wilt u het over hebben vandaag?’ Ik zie dat vaak dezelfde onderwerpen worden benoemd, maar het zorgt ervoor dat je een open gesprek kan voeren met elkaar.”
Hij ziet een deel van de patiënten later terug op zijn spreekuur. ‘Zij willen hun wensen vastleggen, of hebben nog een aantal hele specifieke vervolgvragen. 'Ik merk dat ik dan écht een ander gesprek voer in de spreekkamer. Daar zit voor mij een grote meerwaarde.'
Dit is niet alleen zo in de praktijk van Michaël. Uit landelijk onderzoek van ZonMW (dat binnenkort gepubliceerd wordt) blijkt ook dat een kwart van de patiënten binnen een half jaar na een groepsvoorlichting over levenseinde gesprekken een afspraak maakt met de huisarts, om dit verder te bespreken. Tweederde gaat hierover verder in gesprek met hun naasten.
“Je geeft mensen de gelegenheid om eerst zelf over het onderwerp na te denken en te bespreken met naasten, voordat ze hun wensen op papier zetten bij mij.”
Hoe ziet de organisatie van deze bijeenkomsten eruit?
Tot nu toe zijn er vier avonden in het gezondheidscentrum in Krimpen aan den IJssel georganiseerd en drie op een locatie daarbuiten in ongeveer drie jaar (met een onderbreking in corona tijd). De uitnodigingen kwamen vanuit de huisartsenpraktijk. Michaël ziet het aantal deelnemers toenemen: ‘De eerste keer dat ik het organiseerde, waren er een stuk of tien deelnemers. De laatste keer tussen de dertig en veertig. Via de kerk zijn er zelfs een keer vijftig mensen bij elkaar gekomen. De bijeenkomsten krijgen dit jaar een vervolg en worden het liefst ook structureel in jaren erna.’
Zijn er knelpunten voor een structurele organisatie van deze bijeenkomsten?
Michaël is hier duidelijk over: ‘Ja, die zijn er. De behoefte aan deze groepsvoorlichting is helder, maar als je dit structureel wil aanpakken, dan is het nodig dat meer huisartsen in de regio dit gaan (mee helpen) organiseren.’
‘En de financiering hè’: zegt hij. ‘Dat is zeker een aandachtspunt, die is er op dit moment niet structureel voor dit soort bijeenkomsten. Er zijn subsidies beschikbaar, maar als je dit met een zekere regelmaat wilt organiseren, is een andere financieringsvorm nodig.’
Wat kunnen we collega’s meegeven die met groepsvoorlichting aan de slag willen gaan?
‘Zoals alles wat nieuw of anders is, kost ook dit natuurlijk tijd’, laat Michaël weten, ‘maar ik vind het, het meer dan waard. Als er interesse is om hiermee aan de slag te gaan, dan praat ik huisartsen graag bij. Zo kunnen we het met elkaar uitrollen. Bovendien hebben zij het voordeel dat ze gebruik kunnen maken van materialen die er al zijn, en van de ervaringen die door ons al zijn opgedaan.’
Als jouw praktijk ook groepsbijeenkomsten wil organiseren
- Op donderdag 18 januari (19:30 uur) heeft Mediis een online bijeenkomst gepland waarin Michaël zijn ervaringen deelt. Meer informatie vindt u op de cursuskalender.
- Ga je hiermee aan de slag, dan kan je dit ook indienen als kwaliteitsinitiatief in 2024
- Er is een startpakket beschikbaar op Palliaweb, met materialen voor de organisatie van groepsbijeenkomsten patiënten (en mantelzorgers), zoals voorbeeldbrieven en een presentatie. De link staat op de bestandenpagina van mediis.nl/voorzorgverleners onder advance care planning.
- Wil je meer ondersteuning bij de bijeenkomst? Dat is mogelijk via de netwerken palliatieve zorg.
- Ook is het mogelijk (tegen een vergoeding) de bijeenkomst door een externe partij te laten organiseren. Neem voor meer informatie contact op met Tessa van Leeuwaarden t.vanleeuwaarden@mediis.nl
